Mesleki Yıpranma Payı Nedir?
Kamuoyu tarafından ‘’Yıpranma Payı’’ adlandırılan, ancak 31.05.2006 tarih ve 5510 Sayılı Kanunun 40. Maddesinde ‘’Fiili Hizmet Süresi Zammı’’ olarak ifade edilen husus belirli meslek grupları içerisinde yer almakla birlikte o meslek grupları içinde belirlenmiş olan işleri yapan kişilerin mevcut sigorta prim günlerine fiili hizmet süresi zammı adı altında prim gün sayısı eklenmesidir.
Biz yazımızda daha anlaşılır olması için kamuoyu tarafından yaygın olarak kullanılan ‘’Yıpranma Payı’’ ifadesini kullanacağız.
Yıpranma Payının Genel Mantığı Nedir?
Yıpranma payının genel mantığı ile ilgili olarak ne kanunda ne de ilgili yönetmeliklerde herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Ancak 5510 Sayılı Kanunun 40’ıncı maddesinde yer alan meslek gruplarıve yapılması gerektiği belirtilen işler göz önüne alınarak bir çıkarımda bulunulabilir. Öncelikle belirtmek gerekir ki ‘’Yıpranma Payı’’ kişinin mesleğini sürdürdüğü süre boyunca çeşitli sağlık sorunları ile karşılaşması ihtimalinin yüksek olduğu meslek ve işler için getirilmiş bir düzenlemedir. Ancak ilgili kanunda yer alan bazı meslek grupları kanunun amacı dışında tamamen politik ve siyasi kaygılarla yıpranma payına dahil edilmişlerdir. O halde genel olarak kişi yürüttüğü iş ve işlemler dolayısıyla meslek hayatını sürdürürken ya da emeklilikte yapmış olduğu iş nedeniyle vücut ve beden bütünlüğü ile ruhsal sağlığı açısından risk altında olmalıdır.
Hangi Meslek Grupları Yıpranma Payından Faydalanmaktadır?
Burada tek tek sayamayacak kadar çok meslek grupları ve işler kanunda tablo halinde belirtilmiş olup, biz yazımızın amacına hizmet etmesi için Kamu Personelleri üzerinde duracağız ve hangi kamu personelleri ve hangi meslekler yıpranma payından faydalanıyor ondan bahsedeceğiz. (Tüm meslek grupları ve işler için 5510 S. Kanun m.40 bkz.)
● Basım ve gazetecilik işyerlerinde 4857 sayılı İş Kanununa göre çalışanlar.
4) Günlük mesainin yarıdan fazlası saat 20.00’den sonra çalışılarak yapılan işyerleri.
5) Doğrudan doğruya yüksek hararete maruz bulunarak çalışılan işyerleri.
6) Fazla ve devamlı fiziki gayret sarf edilerek iş yapılan işyerleri.
● Subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar.
● Asaleti onaylanmış olmak şartıyla adaylıkta geçirilen süreler dahil polis, komiser yardımcısı, komiser, baş komiser, emniyet amiri, emniyet müdürleri ile bu ve daha yukarı maaş ve derecelerdeki emniyet mensupları, Milli İstihbarat Teşkilatı mensupları.
● İnfaz koruma memurları, baş memurları ve diğer personel
● Ptt dağıtıcıları (Posta dağıtımı işyerlerinde yaya olarak yapılan işlerde), (5510 S. Kanun İlk Hali)
● Devlet Tiyatrosu sanatkârları, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasının şef ve üyeleri.
Ptt Personelleri Hangi Şartlarda Yıpranma Payından Faydalanır?
2006 yılında Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5510 Sayılı Kanunun 40’ıncı maddesinde yer alan tablonun 11. Sırasında ‘’Kapsamdaki Sigortalılar’’ başlığı altında ‘’Ptt Dağıtıcılları" ifadesine yer verilmiş, ‘’Kapsamdaki İşyerleri/İşler’’ olarak da ‘’ Posta dağıtımı işyerlerinde yaya olarak yapılan işlerde’’ ifadesine yer verilmiştir. Aynı maddenin ‘’Eklenecek Gün’’ başlığı altında ise fiili hizmet zammı (yıpranma payı) olarak 90 gün ekleneceği belirtilmiştir. Ancak Resmi Gazetede yayımlanmasına rağmen yürürlük tarihi olarak 01.01.2007 olarak belirlenmiş, Anayasa Mahkemesinin bazı maddeleri Anayasa’ya aykırı bularak iptal etmesi sonucu Kanun’un 01.01.2007 olan yürürlük tarihi önce 01.07.20079 tarihine, sonra 01.01.2008, daha sonra 01.06.2008 ve nihayet, 17.04.2008 tarihli 5754 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun m.74 ile 12 Ekim 2008 ayı başı olarak belirlenmiştir.
Peki Ptt Personeli Şu An Neden Yıpranma Payı Alamamaktadır?
5510 sayılı Kanunun Resmi Gazetede yayımlanan ilk halinde Ptt Dağıtıcıları fiili hizmet zammından yani kamuoyunun tabiri ile yıpranma payından faydalanacakken, henüz kanun yürürlüğe girmeden yapılan 17.04.2008 tarihli 5754 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına DairKanun ile birçok maddesi değiştirilmiş ve bu değişiklilerden biri de 40. Madde olmuştur. Kanunun 40. Maddesinde yapılan değişiklik ile Ptt Dağıtıcıları yıpranma payı verilecek meslek grubundan çıkartılmıştır. Kanunun ilk halinde 14 meslek grubu düzenlenmiş, yapılan değişiklik ile PTT DAĞITICILARI bu meslek gruplarından çıkartılmış, farklı meslek grupları eklenerek 15 meslek grubuna çıkartılmış ve kanun bu şekliyle yürürlüğe girmiştir. Günümüze geldiğimizde ise 5510 Sayılı Kanunda yapılan değişiklikler ile bu meslek grupları toplam 20’dir.
Ptt Dağıtıcıları Neden Yıpranma Payından Çıkarılmıştır?
Bu sorunun cevabı için 5510 sayılı Kanunun ilk hali ve 5754 sayılı Kanunla yapılan değişikliklerin gerekçelerine bakmak gerekir. Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü tarafından 27.11.2007 tarih ve 4576 sayılı Kanun Tasarısı gerekçesinde ‘’Günümüz Şartlarında Fiili Hizmet Zammı Mantığına Uygun Düşmeyen... Ptt Dağıtıcıları" kapsam dışında tutulmuştur’’ denilerek somut hiçbir veriye dayanmayan bir gerekçe ile Ptt Dağıtıcıları fiili hizmet zammının kapsamından çıkarılmıştır. O halde aşağıdaki soruları sormak gerekiyor;
● Kanunun ilk metnine dahil edilmesindeki gerekçe değişti mi?
● Kanunun ilk metnini kaleme alanlar ile değişiklik yapılmasını kaleme alan farklı yetkilileri mi?
● Ya da kanunun ilk metni ile değişiklik yapıldığı hali arasında çok uzun yıllar mı geçmiştir?
Bu soruların hepsinin cevabı hayır! Aynı yetkililer tarafından, çok kısa dönem içerisinde yapılan bir değişiklik ile Ptt Dağıtıcıları fiili hizmet zammı kapsamına önce dahil edilmiş sonra da çıkartılmıştır.
Ptt Dağıtıcılarının Şu An Yıpranma Payı Alamamasının Sorumlusu Kimdir?
Çalışanların mali, sosyal ve özlük haklarının korunması ve geliştirilmesi idarenin yükümlülüğü olsa da idare çoğu zaman re’sen bu konularda karar almaz, bu konuda sendikalar tarafından girişimlerde bulunulur ve onların verdiği mücadele sonunda bir takım kazanımlar elde edilir! Bu konuda da o dönem yetkili olan sendikaya bakmak gerek. Acaba kanun metni bu şekilde değişirkeno dönem hizmet kolumuzda yetkili olan sendika nasıl bir tutum sergiledi? Üstelik kanunda var olan metnin korunması, kanuna o metnin eklenmesi için verilecek mücadeleden çok daha az olması gerekirken… Biz konuda bir sorumlu tayin etmiyoruz, takdiri siz değerli okurlara ve PTT çalışanı mesai arkadaşlarımıza bırakıyoruz.
Ptt Dağıtıcılarının Yıpranma Payına Kavuşması İçin Ne Yapılmalıdır?
Bu sorunun cevabı için 5510 Sayılı Kanuna ve Fiili Hizmet Zammı Uygulanmasının Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğe bakmak gerek.
Söz konusu yönetmeliğin ‘’Fiili hizmet süresi zammı kapsamındaki işyeri ve işlerin tespiti’’ başlıklı 6. Maddesi aşağıdaki şekildedir.
Madde 6 – (1) Kurum, işyerlerinin Kanunun 40 ıncı maddesinde öngörülen fiili hizmet süresi zammıkapsamında olup olmadığının tespiti amacı ile işverenlerden uygun görülen bilgi ve belgeleri ister.
(2) Sigortalılarla işyerlerinin fiili hizmet süresi zammı kapsamında olup olmadıkları hususunda ortaya çıkan uyuşmazlıklar, Bakanlık iş müfettişleri veya İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce görevlendirilen kişilerce ilgili işyerinde yapılan inceleme sonucunda düzenlenen rapor esas alınarak çözümlenir. Kurumca bu fıkra gereğince Bakanlığa yapılan yazılı inceleme taleplerinde, konu ile ilgili Kurum görüşü de belirtilir.
Madde metninden anlaşılacağı üzere Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından işverenden yapılan işin fiili hizmet zammı kapsamında olup olmadığı konusunda gerekli bilgi ve belgeler istenir. Bu konuda uyuşmazlık yaşanması halinde Bakanlık Müfettişleri ve İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüncegörevlendirilen kişiler gerekli incelemeleri yaparak bir rapor düzenler ve uyuşmazlık bu rapor esas alınarak çözümlenir. Ancak bu şekilde bir uygulama yapılabilmesi için öncelikle 5510 Sayılı Kanunun 40’ıncı maddesinde bu meslek ve iş yer almalıdır.
Adil Haber-Sen Bu Konuda Nasıl Bir Çözüm Öneriyor?
Adil Haber Sen olarak bir sorunun çözümü için öncelikle sorunun tüm açılardan tespit edilmesi gerektiği, sorun ile ilgili hukuki dayanakların ortaya çıkartılması ve bu doğrultuda bir çalışması yapılması gerektiğini düşünüyoruz. Bu yazımızda sorunun tespiti ve hukuki dayanakları ifade edilmiştir. Şimdi YIPRANMA PAYI nasıl çözülebilir bunun üzerinde durmakta fayda var.
Öncelikle Ptt Dağıtıcılarının yapmış oldukları işin niteliği İş Sağlığı ve Güvenliği uzmanlarınca tespit edilmeli, Ptt Dağıtıcılarının karşılaştığı/karşılaşabileceği meslek hastalıkları belirlenmeli, bu meslek hastalıklarının görev başında ya da emekli olduktan sonra kişinin olağan hayatına etkileri tespit edilmelidir. Yapılan bu tespitler ışığında karşılaştırmalı olarak (fiili hizmet zammı alan meslek grupları) hazırlanacak rapor tüm siyasi parti gruplarına sunulmalı ve gerekirse kanunun metninin gerekçesi de bu rapora dayandırılmalıdır. Bu şekilde yapılacak bir çalışamaya hiçbir siyasi parti grubu kayıtsız kalamayacaktır.
Biz Adil Haber Sen olarak bu çalışmayı sizlerin de desteği ile gerçekleştirip, raporu ve kanunun gerekçesini de ekleyerek tüm siyasi parti gruplarına ileteceğiz. Yapılacak bu çalışmanın sonuç alması elbette sendikamızın temsil gücüyle de orantılıdır.
Bu güne kadar size değer katmayanlara verdiğiniz desteği bir dönem de bize vermenizi istiyoruz. Çünkü biz sorunları tüm açılarıyla tespit ettik, çözüm önerilerimizi hazırladık ve geriye sadece temsil gücümüz kaldı. Her geçen gün büyüyen Adil Haber-Sen ailesine dahil olarak bizlere vereceğiniz destek sorunların birer birer çözülmesine vesile olacaktır.
Adil Haber-Sen ailesinde buluşmak dileğiyle…
Yazan: Kenan Arık
Comentarios