Yeni Yol Ücreti Prosedüründe Kaç Çeşit Ödeme Türü Var?
15.02.2022 tarihi itibariyle yürürlüğe giren “PTT A.Ş. Ücretsiz Servis ve Yol Yardımı Verilmesine İlişkin Prosedüre’’ göre personele;
Bilet
Abonman Kartı
Toplu Taşıma Kartı
Ücret
olmak üzere 4 farklı şekilde yol ücretinin ödenebileceği hüküm altına alınmıştır.
Yol Ücretine İlişkin Hangi Ödeme Türünün Kabul Edileceği Personelin Takdirinde midir?
Prosedürün “ uygulama” başlıklı 6.3.1 maddesinde “yol yardımı öncelik sırasına göre aşağıdakisıralama doğrultusunda uygulanacaktır” denilmekte ve sırasıyla,
Bilet
Abonman Kartı
Toplu Taşıma Kartı
Ücret
şeklinde belirtilen sıraya atıf yapılmaktadır. Bu bağlamda personelin takdir hakkının bulunmadığını değerlendiriliyoruz. Ancak “yol yardımı öncelik sırasına göre aşağıdaki sıralama doğrultusunda uygulanacaktır” denildikten sonra “yol yardımlarından herhangi birini tercih eden personele ayrıca bir ödeme yapılmaz” ifadesine yer verilmesi personelin takdir hakkının bulunduğu sonucunu doğurmaktadır. Biz metnin kendi içinde çelişkili olduğunu değerlendiriyoruz. Yani söz konusu maddeyi yorumlayanlar verilen sıraya uyulacağını belirtebileceği gibi, bizlere tercih hakkı tanıyarak bunlardan istediğimizi seçebileceğimizi de belirtebilir.
Bilet Ücreti Ne Kadar Olacak?
Prosedürün 6.3.1.1 maddesinde ücretsiz servis hizmetinden hiç yararlanmayan veya kısmen yararlanamayan personele –yararlanamadığı kısmı kadar- bilet ücreti ödenecektir. Ancak aynı prosedürün 6.3.2 maddesinde verilecek ücretin “…abonman kartı hariç güncel gelir vergisi tebliğinde belirtilen günlük istisna tutarını hiç bir şekilde aşmayacağı” hüküm altına alınmıştır.
Gelir Vergisi Kanununa Göre Vergiden İstisna Tutar Ne Kadardır?
2022 yılı için bu tutar 17TL olarak belirlenmiştir. Buna göre personel işe gidip gelirken günlük 20TL bilet ücreti harcasa dahi 17TL alabilecektir.
Kimlere Abonman Kartı Verilecek?
Prosedür hükmüne göre herkes abonman kartı alamayacaktır. Zira yukarıda da belirtiğimiz gibi Prosedürün “ uygulama” başlıklı 6.3.1 maddesinde “yol yardımı öncelik sırasına göre aşağıdakisıralama doğrultusunda uygulanacaktır” denilmekte ve ilk sırada bilet ücreti yer almaktadır. Ancak bu durum aşılsa dahi prosedürün 6.3.1.2.1 maddesine göre “birim üst yöneticisinin uygungörmesi halinde” abonman kartı verilebilecektir.
Abonman Kartına da Üst Ödeme Limiti Var mı?
Prosedürün 6.3.2 maddesinde verilecek ücretin “…abonman kartı hariç güncel gelir vergisi tebliğinde belirtilen günlük istisna tutarı hiç bir şekilde aşmayacağı” şeklinde düzenlendiği içinabonman kartı ücretinin tamamı ödenecektir.
Ücret Ne Kadar Olacak?
Prosedüre göre servisten faydalanmayan, bilet, Abonman kartı ve toplu taşıma kartı kullanmayan personelin tercihi ve talebi doğrultusunda yol yardımı brüt ücret üzerinden hesaplanarak verilecektir. Buna göre; Ankara İstanbul ve İzmir'de Görev Yapan ve Aktarma Kullanan Personele, beyanı doğrultusunda, fiilen çalıştığı gün için brüt asgari ücretin binde 3'ü oranında brüt ücret ödenecektir. Bu tutarda 2022 yılı için 15,01 TL’dir. Ancak bu tutar brüt tutardır. Yol ücretinin nakit olarak ödenmesi halinde 399’lu personel için Gelir vergisi ve damga vergisi kesinti, İHS personel için ise SGK Gelir Vergisi ve Damga vergisi kesintisi yapılacaktır.
Aşağıdaki tabloda Ankara, İstanbul ve İzmir'de Görev Yapan ve Aktarma Kullanan Personel özelinde vergi dilimine göre alınabilecek tutarlar gösterilmektedir.
Ankara İstanbul ve İzmir'de görev yapan ve aktarma kullanmayan personel ile diğer illerde görev yapan personele, fiilen çalıştığı için brüt asgari ücretin binde ikisi kadar brüt olarak ücret ödenecektir. Bu tutarda 2022 yılı için 10,01 tl dir.
Bu durumu da tablo halinde gösterecek olursak:
Dağıtıcı ve Başdağıtıcı İçin Özel Bir Durum Var mı?
Prosedürün 6.3.1.2.1 maddesine göre işe gidiş gelişlerde personel servisi kullansa bile talep eden dağıtıcılara-başdağıtıcılara, birim üst yöneticinin de uygun görmesi halinde, abonman kartı verilecektir. Ancak dağıtım hizmetlerini araç ile yerine getiren personele abonman kartı verilmeyecektir.
Eski ve Yeni Prosedür'ün Karşılaştırılması
Burada öncelikle şunu belirtmek gerekir ki; Adil Haber-Sen olarak 2021 yılı Ağustos ayında toplu sözleşmeye ‘’ yol ücreti’’ ile ilgili bu hüküm konulduğunda henüz prosedür yayımlanmadan 22.12.2021 tarih ve 7 no'lu yazımız ile mevcut uygulamadaki aksaklıkları dile getirerek çözüm önerilerimizi sunmuştuk. Yazımızda yer alan hususlar kısaca şunlardır;
● Öncelikle toplu sözleşme metinin yer alan ‘’Nüfusu 150.000 ve üzerinde olan iller’’ ibaresinin geniş yorumlanarak sadece il merkezi değil, il toplam nüfusunun esas alınması ve bu uygulamadanmümkün olduğunca çok mesai arkadaşımızın yararlandırılması sağlanmalıdır.
● Yukarıdaki paragrafta yer aldığı şekilde il toplam nüfusu üzerinden ödeme yapıldığında bu şartı sağlamayan iller ‘’Kilis, Gümüşhane, Ardahan, Tunceli ve Bayburt’tur.’’ 76 ilde çalışan arkadaşlarımıza yol ücreti ödemesi yapılırken geriye kalan bu 5 ildeki mesai arkadaşlarımıza da bu ödemenin Genel müdürlüğümüzce alınacak bir karar ile yapılmasını talep ediyoruz.
Yazdığımız yazıda toplu sözleşme hükmünün bu şekilde değerlendirilmesini ve tüm illerimizin yol ücreti kapsamına alınmasını talep etmiştik ve yayımlanan prosedürde bu talebimiz karşılık bularak, tüm mesai arkadaşlarımız bu yol ücretinden yararlandırılmıştır.
● Bir önceki dönem toplu sözleşmede alınan karardan sonra bilet/bilet ücreti verilmesi hususunda ‘’mahalli yerleşim yeri içinde olan ve olmayan’’ yerler ayrımı yapılmıştır. Bu ayrım neticesinde mahalli yerleşim yeri içinde işe geliş-gidişler için ödeme yapılmış, ancak ilçeden il merkezine veya il merkezinden ilçeye, ilçeden başka ilçeye geliş-gidişler için ise yol ücreti ödenmemiştir. Bu durum mesai arkadaşlarımızın mağdur olmasına sebep olduğu gibi açıkça toplu sözleşme metnine de aykırılık teşkil etmiştir. Benzer mağduriyetlerin 2022-2023 döneminde de yaşanmaması için yol ücretlerinin ödenmesinde, mesai arkadaşlarımızın ikamet adresi ile iş yeri arasında yerel yönetimlerce sağlanan ulaşım hizmetinin karşılığı bilet/bilet ücretinin mahalli yerleşim yeri ile sınırlandırılmadan yapılmasını talep ediyoruz.
Aynı yazımızda ‘’mahalli yerleşim yeri’’ kavramının kaldırılarak mesaiye gidiş-geliş için il-ilçe, ilçe-il ayrımı gözetilmeksizin bu ücretten tüm personelin faydalanmasını talep etmiştik ve bu talebimiz de karşılık bularak, mahalli yerleşim yeri uygulaması kaldırılmıştır.
Bunlar Sendikamızın talepleri doğrultusunda prosedürde yer alan olumlu düzeltmelerdir. Yazımızın tamamını bu link üzerinden okuyabilirsiniz.
Sonuç ve Değerlendirme
Prosedürde ilk dikkat çeken husus daha önce “Mutad Nakil Vasıta Bileti/Bilet Ücreti Verilmesine ilişkin Prosedür”ün “Ücretsiz servis ve yol yardımı verilmesine ilişkin prosedür” şeklinde düzenlenmesidir. Dikkat edilirse prosedürde “yol yardımı” kavramı kullanılmaktadır. Bu kavramla amaçlanan personelin harcadığı bütün yol ücretlerinin ödenmesi değil, yaptığı yol harcamalarına ilişkin belli ölçülerde yardımcı olunmaktır.
Ancak ADİL HABER SEN olarak; prosedürün bu haliyle yürürlükteki mevzuatlara aykırı olduğunu düşünüyoruz. Burada ilk itirazımız görev yapan başdağıtıcı ve dağıtıcılara toplu taşıma kartı verilmesi ne ilişkin toplu sözleşmede alınan hükümdür. Söz konusu hüküm şu şekilde düzenlenmiştir:
“Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi pozisyonlarında bulunup, belediye sınırları içerisinde başdağıtıcı ve dağıtıcı olarak görev yapanlara, belediye tarafından işletilen toplu taşıma araçları ile özel halk otobüslerinden ücretsiz yararlanmaları için anılan Genel Müdürlük tarafından fotoğraflı birer kart verilir.”
Dikkat edilirse toplu sözleşme hükmü “verilir” şeklinde düzenlenmiştir. Söz konusu ifadeyle idareye takdir hakkı bırakılmamıştır. Ancak prosedürün 6.3.1.2.1 maddesinde “birim üst amirinin uygun görmesi halinde” abonman kartı verileceği hüküm altına alınmıştır.
Prosedürde ki düzenlemenin personelin evden işe- işten eve gidiş gelişini düzenlediğini, toplu sözleşmedeki metinin ise personelin merkezden cihetine-cihetinden merkezine gidiş gelişi düzenlediği şeklinde değerlendirsek bile belediye tarafından verilecek olan toplu taşıma ücretinin tümden ücretsiz olacağı düşünüldüğünde böyle bir düzenlemeye ihtiyaç olmayacağı açıkça görülecektir.
Bu bağlamda; prosedürde ki düzenleme metninin dağıtıcı ve başdağıtıcı personelin işten eve evden işe gidiş gelişini düzenlediği gibi dağıtım sahasında merkeze merkezden dağıtım sahasına gidiş gelişini de düzenlediği değerlendiriyoruz ve bu anlamıyla toplu sözleşmedeki metne açıkça aykırı olduğunu düşünüyoruz.
Yürürlükteki mevzuatlara aykırı olduğunu değerlendirdiğimiz bir başka husus ta yine toplu sözleşmede alınan ücretsiz servis hizmeti veya yol ücreti ödenmesine ilişkin hükümdür.
Söz konu madde şu şekildedir:
“Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi tarafından nüfusu 150.000 ve üzeri olan illerde görev yapan personele işe geliş ve gidişlerinde servis hizmeti sağlanır. Servis hizmetinin ekonomik olmadığı durumlarda bu personele mesai günleri bir gidiş, bir geliş esas alınarak aylık toplu taşıma kartı veya ücreti verilir.”
Görüldüğü gibi toplu sözleşme metni ücretsiz servis hizmetinin verileceği servisin olmadığı yerlerdeise aylık toplu taşıma kartı veya ücretinin verileceği şeklinde düzenlenmiştir. Yine dikkat edilirse düzenleme “verilir” ifadesi ile sonlandırılmıştır. Söz konusu “verilir” ifade ile açıkça kuruma takdirhakkı bırakılmadığı anlaşılmaktadır. Bu bağlamda PTT’nin toplu sözleşme metninden bağımsız olarak “yol yardımı” şeklinde bir düzenlemeye gitmesi ve yol ücretinin tamamını ödemeyeceğini, yardım şeklinde belirlediği üst limitler dâhilinde ödeme yapacağını belirtmesi açıkça toplu sözleşmemetnine aykırıdır.
Diğer taraftan söz konusu prosedürü toplu sözleşmedeki düzenlemelerden bağımsız olarak analiz ettiğimizde de amacıyla örtüşmediğini değerlendiriyoruz. Örneğin düzenlemeye göre ücret asgari ücret üzerinden hesaplanarak ödenecektir. Ancak asgari ücret yıllık hesaplanırken özellikle İçinde bulunduğumuz ekonomik koşullar nedeniyle yol ücretleri neredeyse 2-3 ayda bir artmaktadır. Bu alanda personelin yol ücreti gideri giderek artarken PTT tarafından ödenecek tutar ise 1 yıl boyuncasabit kalacaktır.
Bir diğer husus ise, bir önceki prosedürde işyeri ile aynı binada oturanlara veya ikameti ile işyeri arası 1 km’den az olanlara yol ücreti ödenmeyeceğine dair hükme bu prosedürde yer verilmemiş olmasıdır. Bu durumda ilk bakışta tüm personelin mesafe olmaksızın bu ücrete hak kazanacağı sonucu çıksa da, yapılacak uygulama tebliği ile bu hususun belirleneceğini düşünüyoruz.
Adil Haber-Sen olarak, süreci dikkatli bir şekilde izleyeceğimizi, mesai arkadaşlarımızdan gelecek haklı talepler doğrultusunda hukuki tüm adımları atacağımızın bilinmesini isteriz.
Yazıyı PDF olarak indirmek için tıklayınız
Yazan: Murat Demir